The Place Retreats in Bali is where the planet’s elite master the principles of erotic life, thanks to unique and tailored retreat programmes. Behind this very successful idea is psychotherapist Jean-Claude Chalmet, who trained in this captivating science in Greece.
We spoke with him in an exclusive interview for “The Hedonism Issue.”
The Place Retreats has paid a lot of attention to its architectural design and interior decoration – why is that ?
We wanted to create a home away from home feeling, not a sterile working environment, where people (both individuals and couples as well as during certain dates families and corporate groups) that join us to stay can truly relax and unfold and not feel that they are somewhere to ‘work” on themselves. It’s a luxurious haven, a calm, luscious, relaxing space in which to explore all kinds of feelings, beliefs, aspirations and map out plans for the future and how to grow into these, to become the best version of themselves and who they truly are.
What is the most “usual “ situation in which most couples find themselves when they decide to visit The Place Retreats in Bali?
Couples that decide to visit The Place on a retreat are very often feeling that the respectful adult communication has disappeared from the relationship, or sometimes they realise that it was never there in the first place.
With this realisation comes the knowledge that something has to change but it is very often difficult to find the time, space and opportunity to do so. At The Place we guide couples and teach them to reconnect to themselves and to each other, communicate from the heart, and establish or re-establish trust with each other in a safe and professional environment. At the same time, every day, they are looking after their body too through Kundalini yoga, meditation, and healing therapies such as couples massages, Watsu, acupuncture and above all Tantra yoga (and no this isn’tteaching new sexual positions but rather how to connect to your partner.)
If you could summarise in 3 or 4 words the key elements for a happy and fulfilling relationship which would those be ?
Love, respect , communication AND respectful adult communication.
There is a lot of discussion about how difficult it is to keep the “spark” alive in a long term relationship …. What does The Place Retreats offer to those couples who do not want to miss out on that spark?Can you identify some root causes for a “non-sufficient” sexual life? (Q4+5)
Most long-term couples seem to wish that they had more and better sex — so what’s stopping them? At The Place Retreats, we see high levels of sexual dissatisfaction among couples. Too often it is lazy, lacklustre or non-existent. Even when couples have regular sex, for many it’s functional and uninspiring.
Many of the people we see cite lack of time, children or work pressures. These excuses seem valid, but the real reasons that our sex lives are unsatisfying are far more complex. We’re not bothering to fuel lust by giving our partner love and attention. Often we’re not really communicating our needs. Happily, it’s always possible to rekindle hot and frequent passion with your partner- through some effort, guidance and willingness on both sides.
Couples are not the only ones who want to improve their sexual life, there are also the individuals who face similar issues. How can a retreat package help them ?
We believe that good sex starts in the mind. We help guests that come to spend time with us here at the Place in Bali (for a stay of between 8 to 90 days) by sharing the importance of a healthy and kind approach to ourselves, and how to like and love ourselves. They learn to understand what their needs are (including sexually) and as such more able to express them and know what they are looking for to be content. This in turn leads to more fulfilling and satisfying sex, because when you know what your needs are, you can explore, use your curiosity and hopefully find what you are looking for, thus feeling more satisfied. It is also a fact that by knowing what we need and satisfying that side, we can also become more attentive to the needs of our sexual partners and be considerate of what they desire,thus leading to better sex for all.
Many people experience love, connection, commitment solely through dating apps. Do you believe that this app-domination has set new ‘rules” in the way we construct and perceive erotic relationships ?(Q7+8)
It may seem that dating apps are a bit like the “magic pill”, a never ending stream of people of all ages looking for connection or sex and not necessarily in that order. To young people this may seem like winning the lottery ticket every day – you just log on to the app and there are hundreds, if not thousands of ‘willing or like-minded people’ to share your fantasies with…or at least that’s what we tell ourselves. However, would it be possible to walk into a bar and have several hundred people interested in you and you could just swipe them right or left at them according to your desires, whims and needs of that particular evening? No, that’s not realistic!
I do believe that dating apps distort our reality of what is possible in real life, as they are geared to fire up our fantasies of unlimited success (with the opposite or same-sex), but we need to ask ourselves the question: ‘Why are there soooo many people on these apps?’ might it be that they and we are hiding behind our glamorous profiles and curated pics, and forgetting our desire to connect on a deeper level with one other person. We have become so scared of showing who we truly are to another human being, to show the vulnerability of our needs, that we even hide from ourselves and aim for quantity rather than quality. We tell ourselves “I am chatting to 20 people so therefore I am likeable” or even worse “so many people want me”but because we are unable to show our real need (deeper connection) which would make us look less desirable and weak, we make-believe that our needs are casual and fleeting encounters, thereby satisfying an immediate need or itch, but not the deeper need. Byrepeating this behaviour constantly, we are driving ourselves further away from the one thing we need. We choose instant gratification over deeper connection because it is available to us – so freely! But who are we kidding? Ourselves, the others, or both?
Becoming aware of what our real needs are rather than satisfying our instant ‘itch” for likeability and sexual gratification should be something that we should question ourselves on, and perhaps work on, so yes, dating apps have changed the way we perceive erotic relationships.
It seems we live in an era in which sex is easy , but people are getting more and more lonely, while at the same time they become more and more cynical and impatient towards to the other. Why is that ? And what one should do in order to change that ?
See above
You also have gone through a thorough transformation by making a professional shift from a very successful finance career globally to training as a psychotherapist in Greece at the end of the 90’s. What impact did this Greek experience have on you?
I moved to Greece in the early 1990’s and thanks to one of Athens’ top psychiatrist’s/neurologist/ family therapistsreceived the necessary support and push to pursue my first love in life – the understanding of the human mind and it’s workings. Every day I am extremely grateful to this extraordinary psychiatrist for the amazing knowledge and teachings she gave me and to whom I owe being the therapist that I am today.
Living and working in Greece taught me the power of the spoken word, and the importance of speaking your mind, and for a northern European such as myself it was not an easy path to take. Greece gave me -not only- the gift of breaking my stoic lobster shell in which I was a prisoner, the freedom to use my own voice and expose the soft flesh of revealing and pursuing my love of psychology. I was also able to follow my passion and discover my purpose in life, which is to help others become the best version of themselves, whatever that may be. That’s why our motto at the Place Retreats is ‘Be who you are.’
I am and will always be immensely grateful to those Greeks that became and are my chosen family and taught me Love – both agapi and erota, symponia , filotimo and elpida. I speak Greek too and all theseincredible gifts are priceless.
Here are a few tips:
Forget romantic weekends and sexy underwear
Don’t waste your time with lingerie, massage oil and trips to Paris if there are unspoken resentments between you, because you’ll pack those issues with you. Sex is the cement between the bricks of a relationship, but if the bricks are made of sand, your walls will crumble. The most satisfying sex happens when you’re truly connected.
Most sex lives disappear because we resent not being understood, cared for or appreciated. But few of us discuss the best way to deal with disagreements. We don’t say: “If I’m in a dark mood, leave me alone, let me come to you.” We leave too much to chance, which builds discontent. My advice is to talk frankly but kindly if you want a good sex life.
Don’t judge if your partner wants to experiment
How can you share your desires and dare to be vulnerable if there’s a chance you’ll be met with stony silence or — worse — laughter?
Ten years in, your spouse may be surprised when you confess to a particular fetish. Their impulse might be to tease you, but in a loving relationship you should receive a kind response. If both of you feel comfortable, it can be bonding to experiment.
If the other person reacts unkindly, you have a real problem that needs to be addressed before anything else. They’re clearly not interested in your welfare, otherwise they would treat you better. Sex can’t heal that — you will just end up carrying all that hurt into the bedroom.
Make an effort
Ideally we’d all be wild and willing in the bedroom, and great friends outside it. When I say this to couples in my therapy room it sometimes provokes discomfort, but why do we have so much sex at first compared with later in relationships? Because at first we try hard to please in all ways, including sex; we’re more engaged, funnier, more entertaining. We make an effort.
It’s entirely possible to return to that, or get close to it, but not if we’re lazy. Married men, especially, think that they don’t have to try hard to get sex. They believe that a small effort is all it takes — a bouquet of flowers is often a sign of sexual intent. Flowers are lovely if the relationship is rosy, but sometimes they’re an insult.
Give time, thought and attention instead. Sex starts in the mind.
Don’t sulk if your partner doesn’t feel like sex
We’re not trained to talk about sex, but we must talk about wanting and not wanting it. If your partner makes a move and you roll over and silently turn your back, that’s hurtful. Instead, try saying: “I love you, but I don’t feel like it at all tonight — do you mind?” It’s in such a conversation that true intimacy lies.
Because we struggle to talk about sex, we may sulk or pester if our partner isn’t up for it. That’s off-putting. As is avoiding sex by faking exhaustion and pretending to be asleep. Don’t challenge your partner in the bedroom, or after a failed attempt. Pick a good moment and ask: “Were you really asleep last night? To me it didn’t seem so, but I accept that you didn’t feel like it.” They’re more likely to open up, than if you’re accusing and furious at them.
It’s not true that women don’t want as much sex as men
Some men still think that women don’t want as much sex as men. Women do want sex, they just don’t want bad sex. For some men sex amounts to humping away for six minutes, then rolling off and falling asleep. Women don’t want to feel like the receptacle in a perfunctory exercise. You need to feel connected to have good sex.
Couples I counsel often say that the spark has gone. It can be rekindled if they’re willing to examine how it got lost. For love and lust to endure, you need to be present emotionally, physically and intellectually. If she feels like a waitress at the banquet of his life, or he feels like he’s only the hunter-gatherer who provides, you need to be able to talk about it.
What if you don’t even fancy your partner?
Both parties should ask themselves: “If my spouse was in the shape I am in, would I fancy them?” Making an effort is a courtesy to yourself and the other person. Presentation matters — aesthetics apart, it’s symbolic of many things. When we eat at a restaurant, the staff don’t dump the food on the table, they arrange it beautifully because it wets the appetite.
In certain respects we have to grow up, adapt and reconcile ourselves to reality. That said, if you’ve stopped fancying your partner because they expel gas from various orifices without apology and loll about in stained leisurewear, that’s a valid complaint.
Don’t be selfish about orgasms
Even in midlife, some people still expect every encounter with their partner of 20 years to be top-notch. When it isn’t, they sulk, then both parties feel terrible. Meanwhile, couples who can just enjoy the closeness of lying together and fooling around, who don’t take it personally if one partner physically isn’t “feeling it”, create a relaxed, permissive atmosphere.
Humour is a great sex aid. Take turns focusing on your partner’s orgasm — particularly if you or they are not in the mood. We’re conditioned to think that sex is all about climaxing together, but an exercise in being selfless can reboot attitudes, and melt hearts.
Flirt without expectation
Even if you’re rushed, it only takes a moment to give a look, a whisper, a touch or a wink — to show your partner that you think they’re gorgeous, even during an everyday activity (or especially then.) While this affection and attention might spark anticipation, it should be unconditional.
Some of the women I counsel say that they stop engaging in non-sexual physical intimacy because if they do engage in it, their partner will expect sex. I suggest that they say so, tactfully. Then hug. If a man persists in always seeing a kiss as a promise of shenanigans — a really tedious, bone-headed habit — everyone ends up feeling misunderstood, misled and disgruntled.
If we crave more affection and sex, we must understand that no one is a “sure thing”. And funnily enough, if you engage in affection and flirtation for its own sake, not what it will potentially lead to, it’s more likely to result in sex.
Accord a fraction of the effort you expend from your career on your sex life
People sacrifice years building a career, but aren’t willing to invest a fraction of this effort on their sex life. We don’t express our sexual needs or ask what our partner wants. This might entail trying a new position or watching porn together, but most couples never find out.
I say to couples: “How often do you ask, ‘Did you enjoy that? What’s your fantasy? Are you happy?’ ” Don’t guess. Don’t be someone who wines and dines clients, but doesn’t consider that this is the kind of foreplay they should be performing at home.
Don’t prioritise the children at the expense of your partner
The central point of many relationships is the organisation of the childrens’ lives and — certainly with the couples I see — it’s more often driven by the woman. But living vicariously through your children leaves no space for you as a couple, and definitely no space for sex. It’s a lonely, soul-crushing existence for at least one partner.
It’s a long, painful process back, but the first step is to question the situation. To say: “What about us? I’m frustrated with how things are. I feel our relationship is at risk. What can we do to rekindle the bond between us?”
An affair is not the solution
Many people think that it’s easier to start something new with a stranger than to repair what they have. We want to be wanted, and an affair is the antidote if you feel rejected at home. Yet years after divorcing, many couples say that they regret it and wish that they had made more effort.
It’s risky to invest in real intimacy because we don’t know what we’ll get in return. It’s a step in the dark. But I believe that at heart, we all want to forge closer relationships and, through that, better sex lives. So many couples come to my practice who have had sex,twice a year for 12, 15 or 17 years. I ask them, “How often do you have sex — once a year?” so that they can say: “No, no — we do it four times a year.” And they’re so happy to be doing much better than you suggested.
We don’t change by being scared or pressured. We talk. We find out why people are uncomfortable with intimacy. That takes time. Then we can slowly build trust and closeness. The most beautiful part of this is, despite everything, we are all capable of improvement, growth and change.
O Jean-Claude Chalmet μεταμορφώνει την ερωτική ζωή των πιο ισχυρών του πλανήτη
Μιλήσαμε με τον ιδρυτή και εμπνευστή του The Place Retreats, έναν πολυτελή παράδεισο στο Μπαλί, για να ανακαλύψεις τις αληθινές επιθυμίες σου.
Δημήτρης Μανής
Τo The Place Retreats στο Μπαλί είναι ο τόπος όπου οι ελίτ του πλανήτη κατακτούν τις βασικές αρχές της ερωτικής ζωής μέσα από ιδιαίτερα και εξατομικευμένα προγράμματα διαμονής. Πίσω από αυτή την πολύ επιτυχημένη ιδέα βρίσκεται o ψυχοθεραπευτής Jean-Claude Chalmet, ο οποίος μυήθηκε στον κόσμο της συναρπαστικής αυτής επιστήμης στην Ελλάδα.
Μιλήσαμε μαζί του σε μια αποκλειστική συνέντευξη για το «The Hedonism Issue».
Το The Place Retreats ξεχωρίζει για τον αρχιτεκτονικό του σχεδιασμό και τη διακόσμησή του. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Θέλαμε να δημιουργήσουμε ένα χώρο στον οποίο θα νιώθεις όπως στο σπίτι σου, δεν είναι ένα αποστειρωμένο περιβάλλον, εδώ θα μπορέσεις μεν να ξεκουραστείς και να αφεθείς, αλλά συγχρόνως να δουλέψεις με τον εαυτό σου. Το The Place Retreats είναι ένας πολυτελής παράδεισος, ένα ήρεμο, γεμάτο ανέσεις μέρος στο οποίο μπορείς να εξερευνήσεις όλα σου τα αισθήματα, τις πεποιθήσεις και τις φιλοδοξίες και, φυσικά, να καταστρώσεις τα σχέδιά σου για το μέλλον. Εδώ μπορείς να γίνεις η καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου και να αντιληφθείς ποιος πραγματικά είσαι.
Ποια είναι τα ζητήματα που θέλουν να λύσουν τα ζευγάρια που επισκέπτονται το The Place Retreats;
Τα ζευγάρια που αποφασίζουν να επισκεφθούν το The Place Retreats πολύ συχνά νιώθουν ότι εκλείπει πλέον από τη σχέση τους η ενήλικη επικοινωνία που χαρακτηρίζεται από πνεύμα σεβασμού. Άλλες φορές διαπιστώνουν ότι ποτέ δεν είχαν μεταξύ τους τέτοια επικοινωνία. Αυτή η συνειδητοποίηση τους βοηθά να καταλάβουν ότι κάτι πρέπει να αλλάξει, παρόλα αυτά είναι συχνά δύσκολο να συμβεί αυτό, γιατί δεν υπάρχει ο χρόνος, ο χώρος ή η κατάλληλη συγκυρία.
Στο The Place καθοδηγούμε τα ζευγάρια και τα διδάσκουμε πώς να επανασυνδεθούν τόσο ο κάθε σύντροφος με τον εαυτό του όσο και μεταξύ τους. Σε ένα ασφαλές και επαγγελματικό περιβάλλον, τους διδάσκουμε πώς να επικοινωνούν με την καρδιά τους και να κατακτούν και να επανακατακτούν την εμπιστοσύνη μεταξύ τους. Κάθε μέρα, την ίδια πάντα ώρα, ο καθένας φροντίζει και περιποιείται το σώμα του με Kundalini γιόγκα, διαλογισμό και άλλες θεραπείες, όπως μασάζ, βελονισμό Watsu και, πάνω απ’ όλα, με Tantra γιόγκα (και όχι, η Tantra γιόγκα δεν σου μαθαίνει νέες στάσεις στο σεξ, αντίθετα σε μαθαίνει πώς θα αποκαταστήσεις τη χαμένη επικοινωνία με τον σύντροφό σου).
Θα μπορούσατε να συνοψίσετε σε μερικές λέξεις τα στοιχεία-κλειδιά μιας πετυχημένης σχέσης;
Αγάπη, σεβασμός, επικοινωνία και ενήλικη επικοινωνία σε πνεύμα αμοιβαίου σεβασμού.
Γενικά πάντως είναι δύσκολη υπόθεση να κρατήσεις ζωντανή τη φλόγα σε μια σχέση. Τι προσφέρει το The Place Retreats στα ζευγάρια που, ενώ θέλουν να διατηρήσουν αυτή τη φλόγα, δεν έχουν τη σεξουαλική ζωή που επιθυμούν;
Τα περισσότερα ζευγάρια θα ήθελαν να έκαναν περισσότερο και καλύτερο σεξ. Αλήθεια, τι τους εμποδίζει; Στο The Place Retreats υποδεχόμαστε ζευγάρια που σε πολύ μεγάλο ποσοστό δεν είναι ικανοποιημένα από τη σεξουαλική τους ζωή. Πολύ συχνά η σεξουαλική τους ζωή χαρακτηρίζεται από ρουτίνα, τεμπελιά, ενώ σε άλλες περιπτώσεις δεν υφίσταται καν. Ακόμα όμως και σε περιπτώσεις ζευγαριών που κάνουν τακτικά σεξ, αυτό γίνεται χωρίς καμία πρωτοτυπία ή έμπνευση.
Οι περισσότεροι αναφέρουν ως αιτίες για τα παραπάνω την έλλειψη χρόνου, τα παιδιά ή τον φόρτο εργασίας. Αυτές οι δικαιολογίες έχουν υπόσταση, ωστόσο οι πραγματικές αιτίες για τις οποίες η σεξουαλική μας ζωή δεν είναι ικανοποιητική είναι πιο πολύπλοκες. Η λαγνεία έρχεται όταν προσφέρεις στον σύντροφό σου αγάπη και πάθος. Πολύ συχνά δεν εκφράζουμε τις ανάγκες μας. Ευτυχώς πάντα μπορείς να διατηρείς άσβηστο το πάθος. Χρειάζεται βέβαια προσπάθεια, καθοδήγηση και θέληση.
Εκτός από τα ζευγάρια, έχετε και πολλούς μεμονωμένους επισκέπτες οι οποίοι αντιμετωπίζουν αντίστοιχα θέματα. Εκείνους πώς τους βοηθάτε;
Η καλή ερωτική ζωή ξεκινά από το μυαλό μας. Οι επισκέπτες μας έρχονται στο The Place και διαμένουν για ένα διάστημα από 8 έως 90 μέρες. Μοιραζόμαστε μαζί τους τη σημασία μιας υγειούς και ευγενικής προσέγγισης πρώτα προς τον ίδιο μας τον εαυτό και έπειτα προς τους άλλους. Όλοι μαζί μαθαίνουμε πώς να αποδεχόμαστε και να αγαπάμε τον εαυτό μας. Οι επισκέπτες μας μαθαίνουν να καταλαβαίνουν ποιες είναι οι ανάγκες τους (συμπεριλαμβανομένων και των σεξουαλικών) και με τον τρόπο αυτό τις εκφράζουν αποτελεσματικά, αλλά επίσης γνωρίζουν τι θέλουν για να είναι ευτυχισμένοι. Αυτή η διαδικασία οδηγεί με τη σειρά της σε μια πιο ικανοποιητική σεξουαλική ζωή, διότι, όταν γνωρίζεις τις ανάγκες σου, θα αξιοποιήσεις την περιέργειά σου, θα δοκιμάσεις, θα πειραματιστείς, μέχρι να βρεις αυτό που ψάχνεις.
Είναι επίσης γεγονός ότι όταν γνωρίζουμε τι θέλουμε και ικανοποιούμε τα θέλω μας, τότε δίνουμε μεγαλύτερη προσοχή στις ανάγκες του ερωτικού μας συντρόφου, λαμβάνουμε υπόψη τις επιθυμίες του και εν τέλει απολαμβάνουμε καλύτερο σεξ μαζί του.
Η λαγνεία έρχεται όταν προσφέρεις στον σύντροφό σου αγάπη και πάθος. Πολύ συχνά δεν εκφράζουμε τις ανάγκες μας. Ευτυχώς πάντα μπορείς να διατηρείς άσβηστο το πάθος. Χρειάζεται βέβαια προσπάθεια, καθοδήγηση και θέληση
Πολλοί άνθρωποι βιώνουν τον έρωτα και την ερωτική επικοινωνία μέσω dating apps. Πιστεύετε ότι αυτή η κυριαρχία των apps έχει διαφοροποιήσει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε και συνάπτουμε ερωτικές σχέσεις;
Υπάρχει η εντύπωση ότι τα dating apps είναι κάτι σαν μαγικό χάπι. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι όλων των ηλικιών αναζητούν επικοινωνία ή σεξ. Για τους νέους είναι σαν να κερδίζεις το λαχείο κάθε μέρα. Κάνεις ένα προφίλ και βρίσκεις εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες, ανθρώπους που έχουν τον ίδιο τρόπο σκέψης και είναι πρόθυμοι να ικανοποιήσουν τις φαντασιώσεις σου – ή τουλάχιστον αυτό λέμε στον εαυτό μας. Από την άλλη, θα ήταν ποτέ εφικτό να βρισκόσουν σε ένα μπαρ και να έκανες απλώς swipe αριστερά ή δεξιά, ανάλογα με τις επιθυμίες, τους πόθους και τις ανάγκες σου, όσους ενδιαφέρονται για εσένα; Φυσικά και όχι!
Πιστεύω ότι τα dating apps δημιουργούν μια αποσπασματική εικόνα για την πραγματικότητα, διότι είναι μεν σχεδιασμένα για να ικανοποιούν τη φαντασίωσή μας για απεριόριστη επιτυχία στο ίδιο ή αντίθετο φύλο, ωστόσο θα πρέπει να θέσουμε στον εαυτό μας την εξής ερώτηση: «Γιατί χρησιμοποιούν τόσο πολλοί άνθρωποι αυτές τις εφαρμογές;». Μήπως κρυβόμαστε πίσω από τα λαμπερά προφίλ μας και τις σωστά επιλεγμένες φωτογραφίες προφίλ και ξεχνάμε την επιθυμία μας να επικοινωνήσουμε πιο βαθιά με ένα άλλο άτομο; Φοβόμαστε να δείξουμε σε κάποιον άλλο ποιοι πραγματικά είμαστε, να αποκαλύψουμε πόσο ευάλωτους μας κάνουν οι ανάγκες μας, με αποτέλεσμα να κρυβόμαστε από τους ίδιους μας τους εαυτούς. Αναζητούμε την ποσότητα και όχι την ποιότητα. Λέμε στους εαυτούς μας: «Κάνω τσατ με 20 ταυτόχρονα, επομένως αρέσω» ή ακόμα χειρότερα: «Με θέλουν τόσο πολλοί άνθρωποι». Θέλουμε την άμεση απόλαυση αντί για τη βαθύτερη επικοινωνία.
Όπως πολλοί επισκέπτες σας, έτσι και εσείς περάσατε μια πολύ μεγάλη αλλαγή, μια μεταμόρφωση, όταν εγκαταλείψατε την καριέρα σας στον χώρο των οικονομικών και σπουδάσατε Ψυχοθεραπεία στην Ελλάδα. Πώς σας επηρέασε αυτή η εμπειρία;
Μετακόμισα στην Ελλάδα στις αρχές του ’90 και χάρη σε μία από τις κορυφαίες ψυχιάτρους/νευρολόγους/ψυχαναλυτές απέκτησα την απαιτούμενη ώθηση και παρότρυνση ώστε να κυνηγήσω αυτό που ήθελα πάντα στη ζωή μου: την κατανόηση του ανθρώπινου μυαλού και των μηχανισμών του. Είμαι ευγνώμων σε αυτή την ψυχίατρο και σε εκείνη χρωστάω ό,τι έγινα. Έζησα και εργάστηκα στην Ελλάδα και αυτό με δίδαξε να εκτιμώ τη δύναμη του λόγου, του πραγματωμένου λόγου. Η Ελλάδα δεν με βοήθησε μόνο να βγω από το καβούκι μου, εκεί που ήμουν για χρόνια εγκλωβισμένος, αλλά μου έδωσε την ελευθερία να χρησιμοποιώ τη δική μου φωνή, να εκτίθεμαι. Οι Έλληνες μου έμαθαν την αγάπη, τη συμπόνια, το φιλότιμο και την ελπίδα. Έχω μάθει και ελληνικά. Όλα αυτά τα δώρα είναι ανεκτίμητα.